PAVAYA LAHDİ, LİKYA KSANTHOS

1842 yılında Sultan Abdülmecid'in Sir Charles Fellows'e hediye ettiği Payava Lahdi. (British Museum, Londra)...

Lahitin en alt katı Türkiye’de bulunurken diğer üç katı günümüzde British Museum’da sergileniyor.

Ksanthos'tan kaçırılan Pavaya Lahdi, MÖ 370-360 yıllarına tarihlenmekte. Satrap Ayaklanması sırasında Pers egemenlerinin tarafında yer alan Payava, Likya'lı (Ksanthos) bir komutan.

MÖ 370-360 arasında yapılan Payava anıtsal mezarı, 1844'te İngilizler tarafından Kaş'ın Kınık Köyü'ndeki Ksanthos'un kuzeydoğusundan sökülerek götürülmüş. Anıtsal mezar, İngilizlerin Likya bölgesinde tarihi eser ''keşfine'' başladığı 1838 yılına kadar ayakta kalmayı başarmış. Son fotoğrafta bulunan çizim ile müzedeki sergilenen mezarın fotoğrafı arasındaki fark, eserin taşınırken ne kadar zarar gördüğünü açıkça göstermekte. Özgün yüksekliği 7,85 m olmasına rağmen eserin müzede sergilenen hali 3,5 m.

Bütün eserler doğduğu topraklarda anlam bulur. Bu eserler götürüldükleri yerde kendi coğrafyalarının kültür geçmişine ya da kendi atalarına ait değildir; hiçbir tarihi bağları bulunmayan başka coğrafyalardan taşıdıkları bu eserler başka halklara ait kültür varlıklarıdır. O yıllarda verilen izin ne ahlaki ne de uluslararası etik kurallara uygun değildir. Hediyeler ile kandırılan padişahları ve üzerinde yönetimin tuğrası olan bir izin kağıdıyla çeneleri kapatılan yerel yöneticileri fırsat bilmişlerdir. Oysa bu eserler sömürücüler gelene kadar Ksanthos'ta 2500 yıldan beri kendi öz topraklarında duruyordu. Kimse onları yıpratmamış, bozmamıştı.

''Bırakın orada kalsın, daha iyi bakılır'' mantığı da geçerli değildir; bu mantık hiçbir şeye sahip çıkmamak anlamındadır. Geri iade edilmeleri gerekir !...

Kaynaklar :

Arkeoloji Türkiye